Kahramanmaraş merkezli depremin üzerinden bir yıl geçti. Kaybının acısını çekenlerin ya da yaşayacak evi olmayanların yanı sıra depremin etkilerini yakından hisseden bir grup daha var: Yakınlarından henüz haber alamayanlar.
Kahramanmaraş’ta yaşanan 6 Şubat depreminin birinci yıl dönümünde, depremden en çok etkilenen bölgelerde yaşayanlar, bir yandan sevdiklerini kaybetmenin acısını yaşarken bir yandan da geçimlerini sağlamaya çalışıyor.
Bazı vatandaşlar ise kayıp yakınlarına ulaşmaya çalışıyor.
Uluslararası Kızılhaç Dernekleri Federasyonu’na (IFRC) göre işsizlik son derece yaygın ve bölgedeki ailelerin neredeyse dörtte biri yardıma muhtaç durumda.
Türkiye’de resmi verilere göre, 50 binden fazla kişinin hayatını kaybettiği depremde yıkılan bölgelerin yeniden inşası için çalışmalar sürüyor.
Evleri yıkılan veya ağır hasar gören ailelerin çoğu konteyner evlerde hayatta kalıyor.
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya’nın açıkladığı güncel verilere göre, 414 konteyner kentte 215.224 konteyner kurulurken, 691.000 depremzede bu konteyner evlerde barındırılıyor.
“Diğer çocuklarımı da kaybetmek istemiyorum”
Hatay’da 50 yaşındaki Fatma Kırıcı, depremin üzerinden bir yıl geçmesine rağmen eşi ve iki yetişkin çocuğuyla birlikte hâlâ çadırda yaşıyor.
Depremde hasar gören ancak yıkılmayan çok katlı evine dönmekten korktuğunu söyleyen Kırıcı, şöyle konuştu: “Depremde kızımı kaybettim ve diğer çocuklarımı da kaybetmek istemiyorum. Bu yüzden yapabiliyorum. eve gitmeyeceğim.” Aşağıdaki gibi konuşun.
Kırıcı, 20 yaşındaki kızı ve damadının yaşadıkları evin çökmesi sonucu hayatını kaybettiğini söylüyor.
Kırıcı’nın evi “hafif hasarlı” olarak kayıtlı olduğundan aile ne inşaat halindeki ev ne de konteyner ev için uygun değil.
Ekim ayında Mimarlar Odası Hatay Şubesi, hükümetin Kırıcı ailesi gibi ailelerin sağlam veya hafif hasarlı olduğu düşünülen binalara dönüşünü hızlandırma çabalarını eleştirerek, bu binaların çoğunun yaşamanın güvensiz olduğunu savundu.
Kızının ölümü nedeniyle devletin kendisine 100 bin lira tazminat ödediğini iddia eden Kırıcı’nın oğlu, bu parayla eşi ve 3 küçük çocuğu için konteyner ev satın aldı.
Antakyalı Kamil Ezer de depremde yakınlarını kaybetti, evi yıkıldı. Ezer, şöyle konuştu: “Yönetim bize şu ana kadar herhangi bir açıklama yapmadı, yıkıp kaldırdılar. Sana bir ev vereceğiz, diyorlar. “Ne zaman ve nasıl olduğunu bilmiyoruz.” Aşağıdaki gibi konuşun.
Hatay’ın Tepehan köyünden Bekir Temizkan şunları söyledi: “Depremin üzerinden bir yıl geçti. Henüz görmeye veya sormaya gelen olmadı. “Evlerinin çoğu yıkılmış ve çadırlarda oturuyorlar.” Diyor.
41 bin konut ve 5 bin köy evinin çekilişi yapılacak.
Hükümet, bölgeyi yeniden inşa etme çabaları kapsamında 300.000’den fazla evin inşa edileceğini açıklamıştı.
Yerlikaya, Cuma günü yaptığı açıklamada, şunları söyledi: “Tüm süreçlerin tamamlanmasının ardından 389.000 konut, 40.000 658 işyeri ve 11.000 531 ahır olmak üzere toplam 441.567 hak belirlendi. İl, ilçe ve kırsalda toplam 250.000 bağımsız şube” ” Dedi.
Yerlikaya, Hatay Köyü’ndeki 41 bin sismik konut ve 5 bin konutun çizim ve anahtar teslim töreninin bu hafta yapılacağını söyledi.
Uzmanlar, hükümetin inşaat yönetmeliklerini güncellemek için acele etmesi durumunda geçmişteki hataları tekrarlayabileceği ve insanları bir sonraki doğal afete karşı savunmasız bırakabileceği konusunda uyarıyor.
REKLAMMimarlar Odası Hatay Şube Başkanı Mustafa Özçelik, “Mevzuatın değişmesi gerektiği konusunda uyardık ama onlar bunun zaman alacağını düşündükleri için araziyi biraz iyileştirip başka önlemler alarak evleri yapıyorlar” diyor. .
Hükümet yetkilileri, inşa edilmekte olan yeni evlerin güçlü depremlere dayanacak şekilde tasarlandığını söylüyor.
İnsan Hakları İzleme Örgütü: “Hiçbir kamu görevlisi hakkında dava açılmadı”
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’ndan yapılan açıklamalara göre depremde bölgede en az 36 bin 932 bina çöktü. Toplam 872 bin bağımsız kuruluştan oluşan 311 bin bina, bildirilen hasar nedeniyle oturulamaz hale geldi.
İnsan Hakları İzleme Örgütü’ne (HRW) göre yıkılan binlerce binayla ilgili müteahhitler, inşaat müfettişleri ve teknik personel hakkında davalar açıldı ancak sorumlu kamu görevlileri hakkında dava açılmadı.
HRW tarafından depremden bir yıl sonra yayınlanan raporda şunlar belirtiliyor: “Henüz tek bir kamu görevlisi, seçilmiş belediye başkanı veya belediye meclisi üyesi, bina güvenlik standartlarının çok altında olan çok sayıda inşaat projesinin onaylanmasında rol oynadıkları için hapse atılmakla suçlanmadı ve Yapısal sorunları olduğu bilinen binalarda yaşayan insanların korunmasına yönelik tedbirlerin alınmaması nedeniyle.” “O hakkında dava açılmadı.” ifadeler kullanıldı.
REKLAM“6 Şubat 2023’teki yıkıcı depremin yıl dönümünde, Erdoğan hükümeti sadece yeniden inşaya değil, deprem nedeniyle mezara dönüşen evleri, hastaneleri ve otelleri inşa eden ve yetkilendirenlerin hesap verebilirliğini sağlamaya da odaklanmalıdır.” dedi HRW Avrupa ve Orta Asya Direktörü Hugh Williamson. dedi.
Kayıplar nerede?
Depremlerin üzerinden bir yıl geçti. Kaybının acısını çekenlerin ya da yaşayacak evi olmayanların yanı sıra depremin etkilerini yakından hisseden bir grup daha var: Yakınlarından henüz haber alamayanlar.
Yetkililer, Nisan ayında toplam kurban sayısının 300 civarında olduğunu açıkladı. Deprem Mağdurları ve Kayıp Yakınları ile Dayanışma Derneği’nin güncel açıklamasına göre şu anda 38’i çocuk 145 kişi kayıp.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş, Ocak ayı başında şunları söyledi: “1912 çocuğumuzdan bir tanesinin bile kaybolmasının mümkün olmadığını bir kez daha beyan ediyorum.” Bir açıklama yaptı.
Kayıpların akıbeti konusunda belirsizlik olsa da aileler, Meclis’te bir soruşturma komisyonu kurulmasını istiyor.
REKLAMAntakya’da 22 yaşındaki Sevda Köse, enkaz altından çıkamayan yakınlarının izini arayan onlarca kişiden biri.
Köse’nin ağabeyi, eşi ve çocuğu, çöktüğü için alevler içinde kalan 8 katlı binanın 7. katında yaşıyordu. Binada 100 kişinin hayatını kaybettiği bildirilirken, Köse’nin kardeşi, kardeşinin eşi ve yeğeninin de aralarında bulunduğu 25 kişi “kayıp” olarak kayıtlara geçti.
Köse ailesi birçok ildeki morg, mezarlık ve hastanelerde incelemelerde bulundu. DNA örnekleri gönderdiler ama hiçbiri kimliği belirlenemeyen kurbanlarla eşleşmedi.
Sevda Köse onları sağ bulma umudunu kaybetmemiş. “Bütün olasılıkları düşünüyoruz ama ‘en azından bir kemik bulunursa gidip gömelim’ diyoruz. Onu da bulamadık.” Diyor.
“Çocuklarımıza iyi bir gelecek nasıl garanti edebiliriz?”
Hatay’ın Antakya ilçesinin merkezi adeta terk edilmiş durumda. Tarihi binalar, kiliseler ve camiler yeniden inşa edilmeyi bekliyor.
REKLAMÇöken veya ağır hasar gören binaların çoğu kaldırılmış olsa da, duvarları çatlamış veya çökmüş, terk edilmiş binalar da bulunmaktadır. Çok az bina sağlam kaldı.
Depremden sonra kapanan bazı işletmeler yeniden açıldı ancak ayakta kalma mücadelesi veriyor.
Orhan Öztürk, önündeki molozların temizlenmesiyle iki hafta önce küçük kuyumcu dükkanını yeniden açtığını ancak hâlâ pek müşterisi olmadığını söylüyor. Öztürk, “Gitmeyi düşündük ama nereye gidelim? Burası bizim memleketimiz.” Diyor.
IFRC’ye göre deprem bölgesinde gelir kaynağını kaybeden yüzbinlerce insanın hâlâ desteğe ihtiyacı var.
30 yaşındaki Cevdet Dönmez, devletten konteyner ev satın alabildi ancak artık montajcı olarak işi yok. Dönmez, annesi, eşi ve üç çocuğuna destek olabilmek için yıkılması planlanan hasarlı binalardan mobilya çıkarıyor.
REKLAMDönmez, “Kötü durumdayız. Her şeyimizi bir anda kaybettik. Nasıl iyileşeceğiz? Çocuklarımıza iyi bir geleceği nasıl garanti edebiliriz? Bilmiyorum.” Diyor.
Depremde ailesinden 9 kişiyi kaybeden Emre Ceylan’ın berber dükkanı yıkıldı. Geçtiğimiz günlerde bir nakliye konteyneri satın alarak onu berber dükkanına dönüştüren Ceylan, elektrikler gelir gelmez konteyneri açmayı sabırsızlıkla bekliyor.
Ceylan, “Deprem her şeyimizi alıp götürene kadar hayatımızın ne kadar güzel olduğunun farkında değildik” dedi. Aşağıdaki gibi konuşun.
